امروز: پنج شنبه 09 فروردين 1403 برابر با 29 مارس 2024

ناظم دباغ» در گفت‌وگو با روزنامه «همدلی»: «کردستان بزرگ» شعار ما نیست

همدلی ـ میثم سالخورد: وضعیت عراق، به عنوان کشوری که پس از سرنگونی صدام و حزب بعث، دوره‌ای از تلاطمات سیاسی و اجتماعی را شاهد بود، با عروج سیاسی قدرتی نوظهور بنام داعش، بر پیچیدگی‌هایش افزوده شد. در حالی که دولت «نوری ‌المالکی» هنوز در حال تعیین ساختارهای سیاسی کشور به‌سر می‌برد و پارلمان عراق صحنه منازعات فرقه‌ای، قومی و سیاسی بسیاری بود، پیشروی برق‌آسای داعش، عراق را به یکی از بحرانی‌ترین مناطق جهان تبدیل کرد. با این همه، در شرایطی که دولت مرکزی عراق و دولت «حیدر العبادی» همچنان از هرج و مرج و تشنج رنج می‌برد، حکومت اقلیم کردستان در شمال این کشور از ثبات بیشتری برخوردار است. همین امر، زمینه مقاومت چشمگیر پیشمرگه‌های کُرد را بر علیه داعش فراهم آورد. در این میان، نقش ایران به عنوان کشوری که با اقلیم کردستان، 600 کیلومتر مرز مشترک دارد، در رویارویی با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) چشمگیر بوده و هست.

سوای همراهی و همکاری در مبارزه با داعش، ایران و اقلیم روابط گسترده‌ای با یکدیگر دارند. در شرایطی که خبرهای محافل رسانه‌ای حاکی از سفر «مسعود بارزانی» و هیأت سیاسی اقلیم کردستان به ایران است، به گفت‌و‌گو با «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در ایران نشستیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

 

به‌نظر می‌رسد که حکومت اقلیم کردستان پس از ظهور ناگهانی داعش در آوریل 2013 و در جریان عقب‌نشینی نیروهای عراقی در مناطقی که مورد هجوم داعش قرار گرفت، تثبیت شد. در این مناطق پیروزی‌های درخشان پیشمرگه‌ها، پیروزی سیاسی اقلیم را به‌دنبال داشت. نظرتان در این‌ خصوص چیست؟

داعش وضعیت جدیدی در عراق بوجود آورد. حمله داعش به شهرهای فلوجه، انبار، موصل، کرکوک و دیگر مناطق، با عقب‌نشینی و تسلیم ارتش عراق روبرو شد، اما خوشبختانه نیروهای پیشمرگه توانستند با تسلیحات اندکی که در اختیار داشتند بر این مناطق تسلط پیدا کنند و نیروهای داعش را عقب برانند.

مناطقی که پیشمرگه‌ها بر آن تسلط پیدا کردند به لحاظ تاریخی و اصالت، جزء سرزمین‌های اقلیم به‌شمار می‌رفتند. مناطقی که سالها پیش حکومت حزب بعث، آنها را از اقلیم جدا کرده بود. در وضعیت جدید این سرزمین‌ها، به عنوان «مناطق متنازعه» تعریف شده‌اند. همچنین پیشمرگه‌ها توانستند بر مناطق بیشتری نیز تسلط پیدا کنند. این پیروزی‌ها از سویی باعث ایجاد وضعیت جدیدی شد و زمینه عقب‌نشینی داعش را از مناطق تحت اشغال فراهم کرد.

 

در خبرها آمد که پیشمرگه‌ها در منطقه نینوا هم حضور چشمگیری داشته‌اند و با آزادسازی 9 روستای اشغال شده توسط داعش، نوید آزادسازی نینوا را می‌دهند.

در مورد نینوا، موصل و مناطقی که داعش بر آنها تسلط پیدا کرده، تا حدی نیروهای هم‌پیمان و نیروهای دولت مرکزی هماهنگ هستند تا بتوانند برای آزادی منطقه موصل همکاری کنند. در همین مسیر، پیشمرگه‌ها هم توانستند چندین روستا را آزاد کنند و داعش را در حال حاضر عقب راندند و منتظر آزاد شدن نینوا هستیم.

 

یکی از مشاوران آقای بارزانی از پیدا شدن نامه‌ای محرمانه سخن گفتند که در آن البغدادی از عقب‌نشینی داعش به لیبی سخن می‌گوید. درباره صحت و سقم این نامه نظرتان چیست؟

من از طریق رسانه‌ها شنیدم و در جریان مستقیم آن نیستم، ولی تا جایی که می‌دانم یکی از مشاوران این را گفته و در واقع منابعش شناخته شده است. حالا باید ببینیم متن این نامه چیست. با این همه امروز شاهد واقعیتی در عراق هستیم و می‌بینیم که داعش روز به روز در جبهه‌های مختلف با شکست مواجه می‌شود و در بیشتر مناطق در حال عقب‌نشینی است.

 

در مورد اقلیم، بحث خودمختاری و مطالبه برگزاری همه‌پُرسی که توسط آقای بارزانی در 2014 مطرح شد، بحثی محوری است. به‌نظر می‌رسد این از جمله مسائلی است که مورد خواست همسایگان اقلیم مانند ایران و ترکیه نیست. در شرایطی که اسرائیل به شکلی ضمنی از آن حمایت کرد. این مطالبه اکنون در چه مرحله‌ای است؟ به‌نظر می‌آید کُردها در این‌باره، در تعلیق به‌سر می‌برند.

مسئله خودمختاری مطرح نیست، چون ما همین الان هم آن را داریم. مسئله بر سر استقلال و رفراندوم برای تعیین سرنوشت است. اصولا این حق را نمی‌توان از مردم سلب کرد، هیچ کُردی نیست که خواهان این نباشد و آرزوی روزی را نداشته باشد که سرنوشت کردها به دست خودشان باشد. اگر به تاریخ کردستان بازگردیم، می‌بینیم که کردستان هیچگاه مجزا نبوده است بلکه یک جغرافیا بوده و به مرور زمان تقسیم شده است و دولت عثمانی و عباسی و صفوی، حتی پس از جنگ جهانی اول باعث تکه تکه شدن کردستان به دو بخش کردستان عراق و سوریه شدند. این مساله، تحقیقات و بررسی‌ها و بحث‌های مختلفی ایجاد کرده است. ولی واقعیت این است که اگر ما امروز این حرف را می‌زنیم به این معنا نیست که همین امروز به دنبال استقلال هستیم. ولی این مساله مطرح است که مردم کُرد رفراندومی برگزار کنند تا بگویند خواهان چه هستند. آن هم به عوامل زیادی بستگی دارد و باید شرایط آن فراهم شود، که تا امروز هم فراهم نشده که ما بتوانیم رای‌گیری و رفراندوم برگزار کنیم و ببینیم که کردها چه می‌خواهند.

 

این شرایطی که می‌گویید دقیقا چیست؟

ما نمی‌توانیم در منطقه‌ای اعلام استقلال کنیم که همسایگان ما موافق نباشند و دشمنی کنند. همسایگانی مثل ایران، ترکیه، سوریه و حتی دولت مرکزی عراق. هر کاری بخواهیم انجام دهیم باید با مذاکره و گفت‌وگو و توافق باشد، تا بتوانیم همسایگان خوبی برای هم باشیم.

 

به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد حکومت اقلیم مخصوصا در سطح رهبری به‌خوبی توانسته بر مشکلات داخلی و برخی منازعات درونی فائق آید. به هر حال احزابی مثل اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات به‌رغم تفاوت‌های سیاسی، توانسته‌اند در رهبری اقلیم نقش‌آفرینی کنند.

بله همینطور است. وقعا رهبری کُرد با همه مشکلات و مصائبی که وجود داشت، توانست روی پای خودش بایستد که شرایط امروز اقلیم نمایانگر آن است.

 

به هرحال کُردها در مناطق همجوار اقلیم هم حضور دارند؛ از سوریه و ایران گرفته تا ترکیه. در شرایطی که اقلیم این حق را برای کردهای عراق قائل است که در شرایطی فدرال، به شکلی حاکم بر سرنوشت خود باشند، موضع اقلیم درمورد کُردهای سایر مناطق چیست؟

ببینید ما در چهارچوب عراق حرف‌های خود را می‌زنیم و مطالبات خود را مطرح می‌کنیم. ما هیچ‌گاه نگفتیم «کردستان بزرگ»، بلکه می‌گوییم «کردستان عراق». مسائل سایر کردها به خودشان باز می‌گردد و خودشان تصمیم‌گیرنده هستند.

 

مسائلی که در مورد منازعات اقلیم و پ.ک.ک در مورد شنگال و کوبانی پیش آمد و مسائلی از این دست، آیا باعث تضعیف کردها در کلیت آن و قدرت گرفتن داعش نمی‌شود؟

بله کلا این قبیل درگیری‌ها و اختلافات تأثیر منفی برجای می‌گذارد و در شرایطی که دشمن مشترکی به نام داعش وجود دارد، زمینه تضعیف مقاومت را ایجاد می‌کند. با این همه، معتقدم این نوع مسائل جزئی هستند و در طی زمان پایدار نخواهند بود و به‌نظرم حل خواهند شد.

 

ترکیه از همان آغاز شکل‌گیری داعش، مواضع متنوع و حتی متناقضی گرفت. در حالی که در ابتدا سخن از مواجهه با داعش می‌زد، در طی زمان شاهد همکاری‌ ترکیه با داعش بودیم. موضع اقلیم اصولا درباره ترکیه و سیاست‌های اردوغان چیست؟

همانطور که پیشتر هم گفتم در مورد آینده سیاست‌های ترکیه در منطقه و در مورد داعش، خوشبین نیستم. از سویی دیگر درگیری‌های نظامی با کردهای خود در حالی که در نزدیکی مرزهایمان داعش مستقر است، چیزی جز جنگ و جنگ به همراه نداشته است. معتقدم با گفت‌وگو می‌توان مسائل را حل کرد. مسئله بعدی رویکرد ترکیه در قبال داعش است. بالاخره داعش بدون پشتیبانی برخی قدرت‌ها نمی‌توانست اینچنین پیشروی کند و در مدت زمانی کوتاه بخش‌های گسترده‌ای از عراق را به تصرف خود درآورد. به هرحال داعش که از آسمان در منطقه فرود نیامد و از یک زمینی وارد منطقه شد و ثانیا از سوی نیروهایی هم حمایت می‌شود، که بر اساس آنچه در رسانه‌ها و اخبار هم منعکس می‌شود، در حمایت از داعش همواره نام کشورهایی مانند عربستان، قطر، امارات و ترکیه به چشم می‌خورد. با این همه به عقیده من، داعش نتیجه سوءمدیریت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در منطقه، بویژه در دوره آقای مالکی بوده است. در واقع شرایطی که باعث بوجود آمدن داعش شد، چنانچه اصلاح نشود و از بین نرود، داعش نیز از میان نخواهد رفت. شاید تضعیف شود، ولی از بین نمی‌رود.

 

موضع اقلیم در برابر رویدادهای بغداد و تحصن مقتدی صدر و تظاهرات مردم در منطقه سبز چیست؟

موضع اقلیم همواره امنیت و ثبات بغداد و عراق بوده است، مسئله همان سوء‌مدیریتی است که اشاره کردم. در واقع دولت عراق باید به همه اقوام و طوایف و گروه‌ها به یک چشم بنگرد. موضوع دیگر، لزوم اصلاحات است که نیاز امروز دولت عراق به‌شمار می‌آید تا در سایه آن شرایط معیشتی، اقتصادی و اجتماعی مردم عراق بهبود یابد. مسائل بغداد مربوط به دولت مرکزی است و ما به عنوان اقلیم همواره خواهان امنیت، ثبات و اصلاحات دولت عراق بوده‌ایم. از سویی دیگر اقلیم همواره به دنبال مطالبات خود در چهارچوب قانون اساسی عراق بوده است. قانون اساسی عراقی، حق مسلم کُرد را به رسمیت شناخته و مرجع حل اختلافات را هم مشخص کرده است.

 

یکی از مباحث مطرح شده، بحث فروش نفت توسط اقلیم است که پس از عقب‌نشینی داعش از منطقه کرکوک، اقلیم این حق را برای خود قائل شد که مستقیما نفت بفروشد. نظر شما چیست؟

بله، یکی از مسائل اختلافی ما قانون نفت است. قانون نفت پروژه‌اش آماده است و قرار بود در پارلمان تصویب شود ولی تا به امروز حکومت عراق جلوی طرح آن را در پارلمان گرفته و نگذاشته تصویب شود. وقتی آن قانون تأیید و تصویب شود، مسائل اقتصادی و همچنین مسئله نفت، حل‌شدنی است. اقدامات اقلیم در این‌باره بر اساس آن قانون است. از دو سال پیش که دولت مرکزی بودجه اقلیم را قطع کرد، ما ناچار هستیم در جهت تأمین منابع مالی، به فکر صادرات نفت چه از طریق ایران و چه ترکیه باشیم، تا بودجه اقلیم تأمین شود.

 

یعنی قریب به دو سال است که آن 17 درصدی که در بودجه عراق برای اقلیم در نظر گرفته شد، قطع شده است؟

بله، نه تنها آن 17 درصد، بلکه استحقاقات پیشمرگه‌ها که خود شاهد هستید چگونه در مبارزه با داعش فداکاری می‌کنند و تاکنون بیش از 1500 شهید داده‌اند نیز قطع شده است. تا جایی که برخی از هم‌پیمانان، نیازهای ما را برطرف می‌کنند، اما هیچ کمکی از سوی دولت مرکزی به اقلیم نمی‌رسد.

 

آقای بارزانی در گفت‌وگو با روزنامه «زمان » ترکیه در سال 2013 از نقش سردار سلیمانی در جنگ با داعش گفتند و شما نیز در برنامه‌ای تلویزیونی او را مرد اول خاورمیانه نام نهادید. نقش مهم ایران و سپاه قدس به‌ویژه در مقطع محاصره اربیل توسط داعش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بله، همین چند روز پیش هم آقای «نیچیروان بارزانی» از نقش مثبت جمهوری اسلامی و مسئولان آن در آن مقطع سخن گفت. نیروهای پیشمرگه می‌توانستند به حمایت از منطقه بپردازند، اما کمک‌ها و همکاری‌های ایران در لحظه‌ای که اقلیم در شرایط حساسی بود، توانست روحیه پیشمرگه‌ها را بالا ببرد تا بتوانند از اقلیم و از مناطقی که مورد هجوم داعش قرار گرفته بود، دفاع کنند. بعد از آن مقطع هم، ایران و همچنین کشورهای هم‌پیمان به نیروهای پیشمرگه کمک‌های فراوانی کردند. اقلیم همواره بر نقش مثبت و مشارکت‌های سودمند ایران و به‌ویژه سردار سلیمانی در مبارزه علیه داعش تأکید کرده است، هم در قبال اقلیم و هم در قبال کلیت عراق. نقش مثبت ایران در مبارزه با داعش انکارناشدنی است.

 

روزنامه همدلی، صفحه سیاست، سال دوم، شماره 336، دوشنبه 17 خرداد 1395، صفحات 1 و 3.

کد خبر: 474

آخرین اخبار

گزارشات پر بازدید

حالت های رنگی