در نهایت پس از کش و قوس ها و مخالفت های فراوان داخلی و خارجی رفراندوم اقلیم کردستان در روز سوم مهر ماه برگزار شد.

اگرچه تاکنون نتایج آن هنوز مشخص نشده اما دولت عراق پیشاپیش اعلام کرده است که نتایج این انتخابات را نخواهد پذیرفت. ترکیه نیز در چرخشی بی سابقه سطح تهدیدات خود نسبت به این منطقه را افزایش داد. برای اطلاع از آخرین تحولات و آینده این منطقه در روزهای پس از رفراندوم، ایسکانیوز با عمر ناظم دباغ نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران گفتگو کرده است.

* ارزیابی شما از نحوه برگزاری انتخابات و نتایج آن چگونه است؟ آیا اطلاعی از نتایج رفراندوم دارید؟

رفراندوم در یک فضای بسیار آرام و به دور از هرگونه تنش برگزار شد. در هر سه استان اربیل، سلیمانیه، دهوک و همچنین کرکوک، مناطقی از استان­های دیالی، نینوا و صلاح الدین مردم به پای صندوق­ های رای رفتند. براساس آمار کمیسیون میزان مشارکت در انتخابات 72 درصد بوده است. تاکنون هیچ گونه نتیجه رسمی و اولیه ای توسط کمیسیون انتخابات و رفراندوم اعلام نشده، اما قرار است 72 ساعت پس از پایان مهلت رای دادن، نتیجه نهایی انتخابات مشخص شود. پیش بینی می­ کنم جریان موسوم به بله اکثریت قاطع آرا را به خود اختصاص دهد. رای نه بسیار محدود و ناچیز خواهد بود.

*آیا رفراندوم به معنای این است که فردای پس از اعلام نتایج از عراق جدا خواهید شد؟ یا این که براساس این رفراندوم با دولت عراق وارد دور جدیدی از مذاکرات خواهید شد؟

به نظر من اقلیم کردستان گزینه دوم را درپیش خواهد گرفت. این رفراندوم به معنی استقلال فوری نخواهد بود. علاوه براین سیاست اقلیم کردستان همواره مبتنی بر مذاکره و رسیدن به چارچوبی مشترک با دولت عراق بوده است. دیروز نچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم نیز همین مساله را مورد تاکید قرار داد. وی اظهار داشت حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی وارد دور جدیدی از مذاکرات خواهند شد و حتی تا زمانی که نتایج ملموسی از این مذاکرات به دست نیاید پرچم عراق همچنان در کنار پرچم اقلیم کردستان در این منطقه باقی خواهد ماند. این رفراندوم به مبانی برای گفتگوهای آینده دو طرف بدل خواهد شد.

* دولت ترکیه از سال 2009 تاکنون یکی از مهم ترین متحدین حکومت اقلیم کردستان در سطح منطقه بوده است اما آنان با چرخش در رویکرد خود اکنون به مهم ترین مخالف برگزاری رفراندوم تبدیل شده­ اند، آیا تهدیدات و هشدارهای ترکیه بعد عملیاتی به خود خواهند گرفت؟

ترکیه دارای منافع و دیدگاه خاص خود در منطقه است. آنان از منظر خود و براساس دکترین خارجی آنکارا به مسائل نگاه می­ کنند. پیش بینی من این است اگر دولت ترکیه به همین ترتیب به تهدیدات خود ادامه دهد و در این امر جدی باشد امکان دارد به لحاظ عملیاتی دستورکارهایی علیه حکومت اقلیم کردستان درپیش گیرد. اما احتمال حمله نظامی به اقلیم کردستان توسط دولت ترکیه وجود ندارد؛ حتی بستن مرزها نیز امری غیر محتمل است. شاید دولت ترکیه اقداماتی علیه اقلیم کردستان درپیش گیرد اما این اقدامات شدید نخواهند بود. در چند روز آینده میزان جدیت دولت ترکیه مشخص خواهد شد و این امر روشن می­ شود که آیا تهدید ترکیه تنها رسانه ­ای است یا این گونه نیست و آن ها در عمل نیز اقداماتی انجام خواهند داد.

* در داخل عراق رفراندوم با واکنش شدید دولت عراق نیز روبه ­رو شده است، ارزیابی شما از این مساله چگونه است؟ دولت عراق چه کارت­ هایی علیه حکومت اقلیم کردستان در اختیار دارد؟

متاسفانه دولت عراق همواره با منطق تهدید و ارعاب با کردهای این کشور تعامل کرده است، پس از سال 2003 در اقلیم کردستان این تصور ایجاد شد که می ­توانیم با دولت جدید عراق فصل جدیدی از تعامل و همکاری در قالب عراق متحد و یکپارچه را شروع کنیم. اما آنان همچنان براساس منطق سابق، به تهدید و تلاش برای به حاشیه راندن اقلیم کردستان پرداختند. در حال حاضر دولت عراق بسیار تلاش می­ کند تا کردستان را مهار سازد. اما آنان از کارت­ های چندانی در رابطه با این مساله برخوردار نیستند. آخرین کارت آنان کارت قطع بودجه اقلیم کردستان بود که آن را نیز در سال 2014 اجرا کردند. به باور من دولت عراق از توانایی چندانی برای تهدید اقلیم کردستان برخوردار نیست.

*یعنی احتمال حمله نظامی و یا محاصره اقتصادی اقلیم کردستان وجود ندارد؟

به طورکلی رهبری اقلیم کردستان به صورت حساب شده تمامی تهدیدات و فشارهای احتمالی را بررسی کرده است. از طرفی دیگر سیاست و استراتژی اقلیم کردستان مبتنی بر مذاکره و دوری از هرگونه درگیری نظامیست. در روزهای پسارفراندوم نیز این سیاست در اولویت رهبران سیاسی این منطقه قرار خواهد گرفت. به همین دلیل احتمال حمله نظامی و یا محاصره اقتصادی اقلیم کردستان توسط بغداد بسیار بعید به نظر می­ رسد.

* بسیاری بر این باور هستند که آمریکا به­ رغم مخالفت با این موضوع، در پشت پرده از این اقدام دفاع می­ کند، با این دیدگاه موافق هستید؟

من اطلاعی از حمایت پشت پرده آمریکا ندارم. اما کشورهای غربی و به ویژه آمریکا نشان داده ­اند که تنها به دنبال منافع ملی خود هستند و در این راستا سیاستی مبهم و دوپهلو را درپیش می­ گیرند. این کشورها نشان داده اندکه معیارهای دوگانه ­ای دارند. از یک طرف خود را به عنوان نمادهای دموکراسی، آزادی، حقوق بشر نشان می ­دهند و در عمل برخلاف آن عمل می­ کنند. در رفراندوم اقلیم کردستان این معیارهای دوگانه خود را به خوبی نمایان ساختند.

* آیا این رفراندوم به مناقشات داخلی اقلیم کردستان پایان خواهد داد یا این که در آینده نزدیک شاهد دور جدیدی از تنش­ها در میان گروه­ ها و احزاب سیاسی خواهیم بود؟

رفراندوم باعث اجماع بی سابقه ­ای در میان گروه­ های سیاسی اقلیم کردستان شد. میزان مشارکت و بیانیه کلیه احزاب برای شرکت در انتخابات خود گویای این مساله است. رفراندوم ثابت کرد که اگر این موضوع حتی به صورت مقطعی در جریان باشد و کردها در عراق به یک اجماع داخلی برسند، لازم است این اجماع در آینده نیز حفظ شود. با این وجود مشکلاتی در میان گروه ­های سیاسی و نحوه صورتبندی ساختار و سیستم سیاسی آینده این اقلیم وجود دارد که نیازمند مذاکره و رسیدن به تفاهم در میان احزاب سیاسی است. امیدوارم این اجماع کنونی به مبنایی برای حل این اختلافات تبدیل شود.